Organiczny związek chemiczny określany mianem kofeiny jest substancją czynną, którą specjaliści z zakresu żywienia i suplementacji przypisują do grona alkaloidów o właściwościach stymulujących. Choć kofeina jest najczęściej kojarzona z kawą i ziarnami kakaowca, to w rzeczywistości występuje w blisko 65 różnych gatunkach roślin! W niektórych przypadkach przyjmuje zupełnie inną nazwę, która jest bezpośrednim odwołaniem do źródła pochodzenia:

• guaranina – nasiona guarany
• teanina – liście rozmaitych odmian herbaty 
• matenina – zawarta w suszu ostrokrzewu paragwajskiego (yerba mate)
• teobromina – obecna w ziarnach kakaowca wykorzystywanych do produkcji czekolady

Roślina z której pozyskiwana jest kofeina determinuje też siłę działania zawartego alkaloidu. Dobrym przykładem jest chociażby ekstrakt z guarany, który zapewnia równomierne i zdecydowanie mniej intensywny efekt pobudzenia aniżeli klasyczna czarna kawa. Co więcej, właściwości stymulujące utrzymują się nieco dłużej niż w przypadku filiżanki „małej czarnej”. 

Dawkowanie kofeiny jest ściśle uzależnione od aktualnego stanu zdrowia i masy ciała. Przyjmuje się, że bezpieczna jednorazowa porcja powinna wynosić około 3 mg/kg masy ciała, co w przypadku przeciętnej dorosłej osoby oznacza około 200 mg kofeiny pochodzącej z rozmaitych źródeł. Natomiast maksymalna dzienna ilość kofeiny nie powinna przekraczać 400 mg – większe porcje mogą stanowić przyczynę występowania szeregu niekorzystnych objawów.

Oprócz kawy i naparów roślinnych kofeina jest częstym składnikiem innych produktów spożywczych. Bardzo często stanowi komponent napojów energetycznych, które mają za zadanie ograniczyć uczucie zmęczenia i podtrzymać optymalny poziom sprawności psychofizycznej. Ponadto jest niezwykle popularnym dodatkiem do rozmaitych suplementów diety dla sportowców oraz dla osób potrzebujących utrzymania dostatecznej efektywności pracy systemu nerwowego.